//GAL
El paseo é un cambio de rumbo que xorde dun recordo transmitido oralmente na miña familia. Cando descubrín que a miña bisavoa Nicasia virase obrigada a agochar unha serie de libros debaixo da roupa para evitar un destino terrible, souben que tiña que achegarme ás miles de historias esquecidas, escondidas, enterradas.
Cando souben que Nicasia e León se salvaran, souben tamén que outros moitos non. E pregunteime como vivira a miña terra a guerra e a ditadura. Pregunteime (sabendo que a resposta era afirmativa) se chegaran as represalias, se houbera fusilamentos, se había persoas desaparecidas.
Pronto comprendín que, posiblemente, a mellor testemuña dos asasinatos derivados da sublevación do 36 era a natureza. Entendín que as árbores, as plantas, os arbustos e as pedras viran e escoitaran todos e cada un dos crimes sucedidos no noso país neste último século. E pensei que moitos destes elementos permanecen, como as mortas e os mortos, nos lugares de morte…
//ESP
El paseo es un cambio de rumbo que surge de un recuerdo transmitido oralmente en mi familia. Cuando me enteré de que mi bisabuela Nicasia se había visto obligada a esconder una serie de libros debajo de su ropa para evitar un destino terrible, supe que debía acercarme a las miles de historias olvidadas, escondidas, enterradas.
Cuando supe que Nicasia y León se salvaron, supe también que muchos otros no. Y me pregunté cómo había vivido mi tierra la guerra y la dictadura. Me pregunté (sabiendo que la respuesta era afirmativa) si había llegado la represalia, si había habido fusilamientos, si había personas desaparecidas.
Pronto comprendí que, probablemente, la mejor testigo del sinsentido y de los asesinatos derivados de la sublevación del 36 era la naturaleza. Entendí que los árboles, las plantas, los arbustos y las piedras habían visto y escuchado todos y cada uno de los crímenes sucedidos en nuestro país en este último siglo. Y pensé que muchos de estos elementos permanecen, como las muertas y los muertos, en los lugares de muerte…
